Door: Astrid Prummel.
Goed nieuws voor de liefhebbers en de makers van kwaliteitsjournalistiek: traditionele nieuwsbronnen worden het meest vertrouwd in Nederland. Trouw en de Volkskrant staan in de top 3 van meest vertrouwde kranten. De hoge score steekt schril af bij het dalende vertrouwen in social media en tal van instituties.
Dat blijkt uit onderzoek van Newcom. Newcom-directeur Neil van der Veer: ‘Zeker nu moet de krant een baken van vertrouwen zijn.’
Kranten genieten het vertrouwen van maar liefst 57 procent van de Nederlanders. Op een schaal van 1 tot 10 krijgen de Volkskrant en Trouw het rapportcijfer 7,6 in de Media VertrouwensMonitor, het onafhankelijke onderzoek dat Newcom in het eerste kwartaal van dit jaar deed onder ruim 3.000 respondenten. Het betreft een longitudinale studie naar het vertrouwen in de verschillende (social) media. Uit dit onderzoek blijkt dat de titels van de Persgroep bovengemiddeld scoren, evenals NRC Handelsblad.
Hoe relevant is nog de rol van dagbladen?
Newcom-directeur Neil van der Veer: ‘De scores van dagbladen zijn knap, zeker wanneer je “onder de motorkap” kijkt, zoals wij in elk onderzoek doen. We hebben het klantvertrouwen in dagbladen ondergebracht in een piramide. In de onderkant van de piramide staan de zogenoemde dissatisfiers: dat zijn de zaken die sowieso op orde moeten zijn, een soort hygiënefactor: als je het daar goed doet, valt het niet eens op omdat mensen daar automatisch vanuit gaan – je kunt het daar dus eigenlijk alleen maar slecht doen. Van kranten verwachten mensen dat de berichtgeving klopt en begrijpelijk is, dat feiten gecheckt worden en dat je betrouwbaar en transparant bent. Hier moeten kranten hoog op scoren. Trouw en Volkskrant doen dat heel goed. Maar ze presteren beter dan dat: ze scoren ook hoog op de satisfiers, de punten bovenin de piramide, waarop je het verschil kunt maken. Daarin gaat het over redactionele onafhankelijkheid van commerciële belangen en, het allerbelangrijkst: weten wat jouw doelgroep wil lezen.’
Newcom begon in 2010 met het in kaart brengen van het gepercipieerde vertrouwen in verschillende media. Eind 2018 is het onderzoek voor de vierde keer uitgevoerd onder 1.175 Nederlanders van 18 jaar en ouder. Wat vind jij de opmerkelijkste ontwikkeling?
Van der Veer: ‘Nog nooit is vertrouwen zo’n hot issue geweest als nu. Mensen vinden het echt heel belangrijk. Nepnieuws speelt hierbij een grote rol. Het vertrouwen in media is de afgelopen negen jaar afgenomen, maar het stabiliseert nu. Alleen het vertrouwen in social media blijft dalen. Het afgelopen jaar zakte het naar 21 procent, met een 5,4 als rapportcijfer voor vertrouwen. En het blijft dalen.’
Is dat de reden dat Facebook dit jaar 640.000 minder gebruikers heeft dan in 2018?
‘Drie van de vijf redenen die mensen opgeven voor het opzeggen van hun Facebook-account zijn terug te voeren naar gebrek aan vertrouwen. Dat is voor het eerst dit jaar. Als je uitzoomt en kijkt naar het vertrouwen dat mensen hebben in andere actoren, dan zie je dat het vertrouwen in grote ondernemingen, banken en financiële instellingen, de Nederlandse regering en pensioenfondsen ook laag is.’
Welke rol zie jij nu weggelegd voor kwaliteitskranten?
‘Mensen maken zich zorgen over nepnieuws en hun privacy; de introductie van de AVG heeft ze bewuster gemaakt en dat is alleen maar goed. Alle elementen uit de klantvertrouwenpiramide van de dagbladen samen laten zien waar serieuze kranten aan moeten voldoen om het vertrouwen van consumenten te winnen. Dat hebben we al een tijd kunnen zien aankomen. De Persgroep heeft er goed aan gedaan om de positionering “kwaliteitsjournalistiek” te claimen. Kwaliteitsjournalistiek is belangrijker dan ooit en het doet goed om te zien dat de Persgroep het ook waarmaakt.’
Hoe zit dat dan bij de Volkskrant en Trouw specifiek?
‘De Volkskrant scoort bovengemiddeld goed op kwaliteit, feiten checken, de onderste steen boven halen en transparantie. Trouw komt het sterkst uit de bus als het gaat om kwaliteit, de onderste steen boven halen en de waarheid spreken. Trouw scoort bovendien boven de benchmark op het aspect “weten wat de lezers willen”.’
En hoe zit het met de brede nieuwsmerken zoals het AD?
‘Als je de AD-titels afzet tegen de andere titels in de categorie van brede nieuwsmerken, dan scoren zij substantieel hoger dan De Telegraaf en Metro. Ze krijgen een rapportcijfer 7,1 op vertrouwen. De AD-titels presteren beter op kwaliteit van de berichten, objectiviteit en betrouwbaarheid dan de andere titels in hun categorie.’
Maakt het nog een verschil als je kijkt naar landelijke of regionale nieuwsmerken?
‘Als je de brede en de kwaliteitstitels bij elkaar optelt, dan komt de benchmark op vertrouwen van de landelijke titels op 7,3 en de benchmark van alle regionale titels is 7,2. Dat lijkt niet heel veel, maar op basis van deze grote steekproef is dit verschil wel significant. Blijkbaar hebben mensen meer vertrouwen in grote landelijke kranten dan in regionale kranten. Toch genieten ook de regionale kranten een groot vertrouwen, aanzienlijk meer dan bijvoorbeeld social media. Daarbij zijn de overeenkomsten tussen de regionale titels veel groter dan de verschillen. Zo zit Tubantia bijvoorbeeld rond de benchmark, maar De Gelderlander en BN DeStem ook.’
Tot slot, wat zijn verbeteringen die de dagbladen zouden kunnen doorvoeren om het vertrouwen te laten stijgen?
‘Allereerst: je kunt als dagblad niet ver genoeg gaan om aan je lezers duidelijk te maken wat je allemaal doet om feiten te checken, waarheden te achterhalen en meerdere bronnen te gebruiken. In deze tijden van wantrouwen ligt hierin niet alleen je onderscheidend vermogen, maar echt je bestaansrecht.
‘Ten tweede, en dat is waar het uiteindelijk om gaat, als je het eerste punt hebt volbracht: wanneer je begrijpt wat je lezers echt willen en hen op maat bedient, dan krijg je nog meer vertrouwen. Dat zie je bij niche titels als Het Friesch Dagblad en Trouw: daar identificeert de lezer zich met het merk. Nog beter weten wat de lezer wil, heeft de meeste impact op vertrouwen.’
Bron: Adformatie
Lees ook: Twee Persgroep-titels in top 3 meest vertrouwde kranten